จากเหตุการณ์พนักงานไดกิ้นหยุดงานประท้วงภายใต้การนำของสหภาพแรงงาน เนื่องจากไม่พอใจโบนัส 5 เดือน พร้อมเงินพิเศษ 12,000 บาท ทำให้สังคมไทยกลับมาถกเถียงเป็นสองขั้วอีกครั้ง ด้านหนึ่งกล่าวว่าพนักงาน “โลภมากไม่รู้จักพอ” อีกด้านชี้ว่านายจ้าง “ขี้เหนียวให้น้อยกว่าที่ควรได้” (หรือแม้กระทั่งเกิดข่าวปลอมที่ว่ามีการเรียกร้องโบนัส 12 เดือนพร้อมเงินพิเศษ 100,000 บาท)
.
ไทยอารยะจึงอยากพาผู้อ่านลงลึกไปกว่านั้น ผ่านข้อมูลที่ได้รับจากพนักงานไดกิ้นคนหนึ่ง ซึ่งช่วยให้เราเห็นภาพปัญหาได้ครบถ้วนขึ้น (ข้อมูลอาจไม่ถูกต้อง 100% ได้โปรดใช้วิจารณญาณในการอ่าน)
.
โบนัส 7 เดือนที่หายไป และตัวการที่ไม่มีใครคาดคิด
.
อาจต้องเกริ่นก่อนว่าโดยทั่วไปนั้น พนักงานโรงงานจะได้เงินเดือนน้อยแต่โบนัสเยอะ เช่น หากเป็นวิศวกรซอฟต์แวร์บริษัททั่วไปเงินเดือน 30,000 บาท + โบนัส 2 เดือน รวมทั้งปี 420,000 บาท แต่หากเป็นวิศวกรซอฟต์แวร์ที่โรงงาน จะได้ฐานเงินเดือน 18,000 บาท + โอที + โบนัส 8 เดือน เพื่อที่จะรวมทั้งปีได้ 420,000 บาทเหมือนกัน ดังนั้นโบนัสของพนักงานโรงงานจึงเป็นสิ่งที่สำคัญเป็นอย่างยิ่ง
.
แม้ผลประกอบการของบริษัทไดกินปีนี้จะออกมาดี จนทำให้ “แท้จริงแล้วพนักงานควรจะได้โบนัส 7 เดือน (เหมือนทุกปีที่ผ่านมา)” แต่กลับเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันที่ทำให้โบนัสถูกลดลงเหลือ 5 เดือนบวกเงินพิเศษ 12,000 บาท สาเหตุสำคัญที่อยู่เบื้องหลัง…ไม่ใช่ยอดขาย ไม่ใช่การบริหาร แต่คือ “ราคาทองคำที่พุ่งขึ้นผิดปกติ”
.
นโยบายทองคำที่เคยเป็นแรงจูงใจ กลับกลายเป็นภาระ
.
ไดกิ้นมีนโยบายจูงใจระยะยาวที่หลายบริษัทไม่มี นั่นคือ หากพนักงานทำงานครบ 10–15 ปีโดยไม่ใช้สิทธิ์ลางานอื่นเลยนอกจากสิทธิ์ลาพักร้อน (ไม่ลาป่วย ไม่ลากิจ) พวกเขาจะได้รับ “ทองคำ” ตามจำนวนปีที่ทำงานต่อเนื่อง ซึ่งเป็นรางวัลที่พนักงานหลายคนตั้งใจเก็บสะสมมานาน
.
แต่ปีนี้มีปัจจัยสามอย่างเกิดขึ้นพร้อมกันจนกลายเป็นวิกฤติสำคัญ นั่นคือ
.
1. มีพนักงานครบเกณฑ์รับทองมากกว่าทุกปีที่ผ่านมา (แหล่งข่าวแจ้งว่าอาจจะเกือบหนึ่งพันคน!)
2. คนกลุ่มนี้ส่วนใหญ่เป็นสมาชิกสหภาพแรงงาน
3. ราคาทองคำพุ่งเกือบเท่าตัวภายในหนึ่งปี
.
เมื่อทุกอย่างมาชนกัน เงินที่บริษัทกันไว้สำหรับโบนัสทั้งปีจึงไม่เพียงพอต่อการจ่ายทองตามสัญญาเดิม
.
ข้อเสนอของบริษัท: โบนัสเพิ่มได้ แต่ต้องตัดทอง
.
เพื่อแก้ปัญหา บริษัทเสนอว่าจะให้โบนัสทุกคนกลับขึ้นไปที่ 7–8 เดือนตามที่ควรจะได้ แต่พนักงานส่วนหนึ่งจะต้องยอมยกเลิกโบนัสทอง หรือเปลี่ยนเป็นเงินแทน เพราะต้นทุนทองในปีนี้สูงเกินกว่าที่บริษัทรองรับได้ เนื่องจากราคาทองที่พุ่งขึ้นมาตั้งแต่ต้นปีนั่นเอง
.
ฝั่งพนักงาน: รางวัลที่รอคอยมานาน จะให้สละง่าย ๆ ได้อย่างไร
.
การทำงาน 10–15 ปีโดยไม่ลากิจลาป่วยเลย เป็นเรื่องที่ต้องใช้ทั้งวินัย ความอดทน และความพยายามอย่างมาก ทองคำที่รอคอยจึงไม่ใช่ “ของแถม” แต่เป็นสิ่งที่ถูกตั้งใจสะสมและได้มาด้วยความเหนื่อยที่สั่งสมมาเป็นสิบปี จึงไม่แปลกเลยที่พนักงานบางส่วนจะไม่ยอม “เสียสิทธิ์ของตัวเอง” เพื่อให้โบนัสรวมของบริษัทสูงขึ้น
นี่ไม่ใช่การปะทะกันของสองฝ่าย แต่เป็นผลจากเงื่อนไขภายนอก
.
ด้วยเหตุนี้ เราจึงไม่สามารถมองเรื่องนี้ผ่านแว่นแบบขาวดำว่า เป็นเรื่องของ “ลูกจ้างโลภมาก” หรือ “นายจ้างขี้เหนียว” แท้จริงแล้ว ทั้งคู่ต่างมีเหตุผลของตัวเอง และต่างพยายามปกป้องความชอบธรรมในมุมของตน ปัญหานี้จึงเกิดจากเงื่อนไขภายนอกที่ไม่อาจคาดเดา มากกว่าจะเป็นความผิดของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง
.
แล้วจะหาทางออกแบบ Win–Win ได้หรือไม่?
.
หากทั้งสองฝ่ายเปิดพื้นที่พูดคุยกันโดยไม่ตั้งธงล่วงหน้า อาจมีทางเลือกที่ยอมรับได้ร่วมกัน เช่น
– ลดจำนวนทองลง โดยอิงราคาต้นปีเพื่อให้ภาระบริษัทเบาลง
– ให้บริษัททยอยจ่ายทองภายใน 2–3 ปี
– หรือเปิดทางเลือกให้พนักงานเลือกรับทองบางส่วนเป็นเงินแทนแบบสมัครใจ
ที่สำคัญ แกนนำสหภาพต้องสื่อสารอย่างตรงไปตรงมากับทั้งสมาชิกและสื่อมวลชน โดยแนวทางเหล่านี้ช่วยให้ไม่มีฝ่ายใดต้องเสียสละจนเกินไป และยังรักษาความสัมพันธ์ระหว่างบริษัทกับแรงงานเอาไว้
.
เหตุการณ์ไดกิ้นสะท้อนให้เห็นว่า โลกแห่งความจริงไม่สามารถอธิบายด้วยทฤษฎีฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเพียงอย่างเดียว เสรีนิยมใหม่หรือสังคมนิยม ไม่ได้ถูกหรือไม่ได้ผิดทั้งหมด การอยู่ร่วมกันในสังคมต้องอาศัยเหตุผล ความเข้าใจ และหลักธรรมในการประคับประคองความสัมพันธ์ สิ่งเหล่านี้คือสิ่งที่เราต้องพึงระลึกไว้ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการทำงาน หรือระหว่างคนในชาติ