First Principlesเป็นแนวคิดที่เป็นพื้นฐานของทุกอย่าง เป็นconceptที่ถ้าใช้เป็น จะสามารถ(เลือก)แก้ปัญหาได้ทุกอย่างบนจักรวาลนี้ จะถือว่าเป็นเรื่องใหม่ในบ้านเราได้ครับ หลายๆคนไม่รู้จัก แต่จริงๆมันมีมานาน ตะกี๊ลองเสิร์ชหาประวัติของมันมา คือมันมีมาตั้งแต่สมัยกรีกที่มีการบันทึก แต่ความเป็นจริงมันคือแนวคิด ซึ่งมนุษย์เกิดมาพร้อมความสามารถเรื่องนี้ ส่วนตัวผมเชื่อว่ามันน่าจะมีมาก่อนโลกอารยธรรมแหละ หลายๆคนมีความสามารถนี้ได้อยู่แล้ว แต่คนที่สามารถใช้across domainได้ผมว่าโลกใบนี้มีหยิบมือมากๆ(ไม่ต้องพูดเลยว่าคนไทยจะน้อยลงอีกขนาดไหน เพราะภาษาแห่งการคิดและเรียนรู้ต้องยอมรับว่าไม่ใช่ภาษาไทย) คนที่สามารถใช้across domainโดยรู้ถึงหลักการนี้ คือใช้แบบรู้ตัวว่าใช้ ก็ยิ่งมีน้อยไปอีก สัดส่วนของinnovatorในมนุษยชาติเราถึงมีน้อยมาก แต่ถ้าพูดถึงนักธุรกิจดังๆที่adoptใช้หลักการนี้ และพูดถึงหลักการนี้บ่อยๆ คือ Elon Musk พี่แกจะไม่ใช่แค่ใช้ แต่ใช้แบบรู้ตัว แล้วเวิร์ค แล้วบอกต่อแทบจะทุกเวที เวลาคนถามแกว่าแก้ปัญหาเรื่องต่างๆได้ยังไง


ที่มาเดี๋ยวจะยาวเกินไป ผมจะลองกระโดดมาที่การadaptใช้เลยดีกว่า FPต้องการ 3 สิ่ง เพื่อแก้ปัญหา
1. objective - โจทย์ เป้าหมายที่เราอยากแก้ปัญหา สำคัญคือจะเป็นโจทย์ที่แก้ได้ ต้องเคลียร์ในเรื่องของscopeและเวลา หรือถ้าเอาเคลียร์ๆ ใช้หลักการ SMART Objectivesได้ครับ อันนี้น่าจะเคยผ่านตากันบ้าง
2. constraints - ข้อจำกัด สิ่งนี้เป็นอะไรก็ได้ แต่เราclassifyมันได้ ระหว่างhard constraints(ข้อจำกัดที่แข็ง แทบจะแก้ไขอะไรไม่ได้ เช่น ความจริงใดๆในโลกนี้ส่วนใหญ่คือวิทยาศาสตร์ ฟิสิกส์ ชีวะ เคมี ใดๆ) และ soft constraints ซึ่งจะเป็นอะไรก็ได้ เช่น เรามีเวลาแค่xวัน หรือ ข้อกฏหมายบางอย่าง หรือ กฏบริษัทบางอย่าง หรือ กฏของสังคมบางอย่าง หรือ อื่นๆ
3. variables - ตัวแปร ที่คุณมีอำนาจควบคุมได้โดยตรง เช่น เงินทุนที่จะใส่ เวลาที่จะให้ในการแก้ปัญหา จำนวนคน บลาๆแล้วแต่โจทย์

3อย่างนี้ไม่ตายตัว เราสามารถตีความและทำอะไรบางอย่างกับมันได้ทั้งนั้น ตราบเท่าที่ไม่ใช่hard constraints เราสามารถแก้ไขอะไรบ้างอย่างกับมันได้ เช่น ข้อจำกัดคือมุมมองของคนในสังคม ต่อเรื่องนี้ เราแก้ได้ด้วยการสื่อสารและอื่นๆ ข้อกฏหมาย เราแก้ได้ด้วยการชี้ประโยชน์และสนับสนุนการแก้ในลำดับต่อไป ตัวแปรก็เป็นสิ่งอะไรที่เราจัดการได้อยู่แล้ว


อะไรคือการยากในการนำสิ่งนี้ไปใช้จริง
- ความยากของobjectiveคือ เลือกถูกหรือไม่ ชัดเจนหรือไม่ สื่อสารได้หรือไม่
- ความยากของconstraintsคือ ระบุข้อจำกัดครบหรือไม่ ยอมจำนนต่อข้อจำกัดบางอย่างมากเกินไปหรือไม่(คนที่ถูกเรียกว่าคิดนอกกรอบ จะเก่งเรื่องนี้)
- ความยากของvariablesคือ เราควบคุมได้ทุกอย่างที่ลิสท์ไว้จริง แต่constraintsสำคัญที่มีกันทุกคนในทุกโจทย์คือเวลา ดังนั้นการเลือกว่าจะให้ความสำคัญ ใช้ทรับพยากรกับvariablesไหนคือคำถามที่ต้องตอบให้แม่นยำให้ได้


ประเด็นน่าคิดของFPที่ลงลึกไปอีกคือ
- เป้าหมายที่นำพาเรามาคิดเรื่องข้อจำกัดที่เรามี ตัวแปรที่เราควบคุมได้ มันถูกแล้วปะวะ คำว่าถูกมั้ยคือ นี่คือเป้าหมายหรือโจทย์ที่ดีที่สุดแล้วรึยัง ที่เราควรแก้ ดีที่สุดคืออะไรต้องdefineกันเอง
- ข้อจำกัดบางอย่างที่รู้สึกว่าแก้ไม่ได้ จริงๆตราบเท่าที่ไม่ใช่hard constraints เราปรับมันไปเป็นobjective แล้วทำให้กลายเป็นโจทย์ย่อย เพื่อดูว่าเราแก้ปัญหาได้รึยัง breakdown constraints out of constraints แล้วหรือไม่ variablesอะไรที่เรามีบนโจทย์ใหม่นี้บ้าง
- คล้ายๆกับว่าพูดไปแล้ว แต่ลงรายละเอียดให้ชัดคือ constraints หรือ variables กลายเป็นโจทย์ใหม่ได้ โจทย์ที่เรามีตอนนี้บางทีก็เป็นconstraintsอะไรบางอย่างของบริษัท ของมนุษยชาติ ของการดำรงอยู่ของบางสิ่งรึเปล่า



จุดสังเกตนึงคือ กระบวนการคิดนี้ แม้เหมือนง่ายที่จะเข้าใจ แต่การนำไปใช้จริงแบบระลึกได้ถือได้ว่ายากมาก(โดยปกติมักจะเกิดขึ้นเองแบบไม่ได้ระลึกว่ากำลังใช้สิ่งนี้ ด้วยความเชี่ยวชาญในเรื่องเฉพาะนั้นๆ เช่นมีองค์ความรู้เฉพาะ มีประสบการณ์เฉพาะที่สามารถระบุ constraintsและvariable) ไม่ต้องกล่าวถึงคนที่ม่ความสามารถที่จะใช้ข้ามไปสู่สิ่งที่ไม่ใช่domainเรา อาทิเช่น Elon Musk แม้ไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญเรื่องการผลิตจรวด แต่สามารทำให้สิ่งนี้เกิดขึ้นจริงได้ คนที่มีความสามารถถึงจุดนึ้จึงมีสัดส่วนน้อยมากในประชากร และแม้ส่วนตัวElonมีความน่าชื่นชมมากในเรื่องนี้ แต่Elonเองก็ไม่ได้มีความสามารถจะแก้ได้ทุกโจทย์บนโลกนี้ ท้ายที่สุดdomainจะเป็นสิ่งที่ทำให้Elonทำได้ เหมือนอย่างกรณีสร้างSpaceX พอเป็นโจทย์ที่จำเป็นต้องแก้จริงๆ ก็ต้องself-taught อ่านหนังสือจนรู้พอประมาณจะแก้ปัญหาต่อไปได้(การจ้างงานก็เป็นvariablesที่Elonควบคุมได้) แต่ถ้าเราดูความคิดเห็นของพี่แกในหลายๆเรื่องที่ไม่ได้ใส่ใจจะแก้จริงๆ แต่ตอบเชิงความเห็น ก็จะเห็นแกใช้FPแบบหยาบๆ ซึ่งแน่นอนว่าก็กลายมาเป็นมีมเยอะมาก



ส่วนตัวผมคิดว่าFPคือสิ่งที่defineว่าใครคือคนฉลาด คำว่าฉลาดสำหรับผมคือการเข้าใจความจริงที่แท้จริงให้มากที่สุด ไม่ใช่IQ IQคือตัววัดbrain power ความเร็วในการประมวลผล ความสามารถในการจับแพทเทิร๋น ดังนั้นเอาจริงIQก็ถือเป็นMythอย่างนึงถ้าจะเราจะตีความว่ามันคือตัวชี้วัดความฉลาด



เกร็ดเล็กๆน้อยๆ FPนี่คือการคิดอย่างมีระบบแหละ จริงๆเราถูกสอนโดยอ้อมๆอยู่เสมอ โดยเฉพาะวิชาคำนวณ พบเห็นได้มากๆใน Math และ Science ถ้าเป็นhigher educationก็พบได้ทั่วไปในSTEM แต่อาจจะรายละเอียดต่างกัน แต่วิธีการแนวคิด ไม่ได้หนีกัน ในโลกของธุรกิจ เราจึงเห็นคนจบจากEngineeringมาเป็นผู้บริหาร มาทำสายcommercial มาทำงานลงทุน ซึ่งแบกรับความรับผิดชอบเป็นเงินลงทุนคนอื่นๆได้ เพราะในโลกเราdomainคือสิ่งที่ส้รางได้ด้วยการรับinputเข้ามา อาจจะมาจากประสบการณ์จริง การอ่าน การดู หรือ ประสาทสัมผัสใดๆ แต่การจะสร้างอะไรหรือแก้ปัญหาต่างๆ Domainคือเรื่องรอง แต่เป็นกระบวนการคิดนี่แหละที่สำคัญ


จริงๆสายBusiness หรือ Commercial ก็มีวิชาทำนองนี้นะ อาทิเช่น Operational Studies, Management Science ชื่อวิชาจะเทือกๆนี้ แล้วเรื่องนี้ลึกจนมีตั้งแต่ระดับป.ตรียันป.เอก
และที่โลกเรามีนวัตกรรมที่ไม่เคยมีมาก่อนได้ในทุกวัน ก็เพราะผู้คิดค้นใช้หลักการคิดนี้แหละในการคิดค้น


คนบอกว่าAIจะแทนคนได้ เพราะAI Domainเยอะ แต่หลักการAdaptใช้FPยังถือว่าไกลจากมนุษย์ที่มีความสามารถนี้มากๆ ดังนั้นที่มาที่ว่า AIไม่น่ากลัว แต่คนใช้AIเป็นต่างหากที่น่ากลัว ไอคนใช้AIพวกนั้นล่ะ คือพวกที่มีความสามารถทางFP


ขอบคุณที่อ่านจบครับ พอดีว่างๆ นึกอยากจะเขียนในสิ่งที่เชื่อว่าเป็นประโยชน์เลยลองนั่งเขียนดู ไม่ได้เขียนกระทู้ยาวๆมาพักนึงละ หวังว่าสิ่งนี้จะช่วยยกระดับทางความคิด และแก้ปัญหาที่กำลังเผชิญอยู่ของทุกคนได้ครับ

ขอบุ๊กมาค์ ไว้ก่อนนะครับเดี๋ยวกลับมาอ่าน

-