ท้องฟ้ายามค่ำคืนช่างกว้างใหญ่ไพศาล เราควรเริ่มจากตรงไหนดีนะ? ลองเริ่มต้นจากการหา กลุ่มดาว ที่รวมกระจุกดาวและเนบิวลา หรือกาแล็กซีอันลึกลับดูสิ

กลุ่มดาวทั้ง 5 นี้คือ กลุ่มดาวที่คุณสามารถพบเห็นได้ตลอดทั้งฤดูกาล เพียงแค่เงยหน้าขึ้นไป




1. กลุ่มดาวแอนโดรเมดา (The chained Maiden)

ภาพกลุ่มดาวแอนโดรเมดาเหนือภูเขาหินเอล แคปปิตอล (El Caputal) ณ อุทยานแห่งชาติโยเซมิตี (Yosemite National Park) แห่งรัฐแคลิฟอร์เนีย ซึ่งสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าในคืนฟ้าโปร่งตั้งแต่เดือนสิงหาคมถึงเดือนกุมภาพันธ์

กลุ่มดาวแอนโดรเมดาหรือหญิงสาวที่ถูกล่ามโซ่เป็นกลุ่มดาวที่ปรากฏให้เห็นตั้งแต่เดือนสิงหาคมถึงเดือนกุมภาพันธ์ และเป็นกลุ่มดาวขนาดใหญ่ที่สามารถมองเห็นได้ชัดเจนในท้องฟ้าฝั่งซีกโลกเหนือ

เนื่องจากอยู่ใกล้กับกลุ่มดาวม้าบิน (Pegasus) และมีดาวสมาชิกเชื่อมต่อกับดาวเรียงเด่น (Asterism) รูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่เรียกว่า The Great Square ของกลุ่มดาวม้าบิน คือ ดาวอัลฟีรัตซ์ (Alpheratz) ซึ่งเปรียบเหมือนศีรษะของหญิงสาว


2. กลุ่มดาวสุนัขใหญ่ (Canis Major)

ซิริลอุสอยู่ที่ใด สุนัขใหญ่อยู่ที่นั่น แค่ตามหาดาวซิริอุสก็เจอกลุ่มดาวสุนัขใหญ่ได้เลย ภาพนี้คือ ดาวซิริอุส ณ จุดดูดาว Alqueva Dark Sky ประเทศโปรตุเกส

กลุ่มดาวสุนัขใหญ่ (Canis Major) เป็นสุนัขตัวใหญ่คู่ใจของนายพรานโอไรออน หรือกลุ่มดาวนายพราน กลุ่มดาวสุนัขใหญ่อยู่ใกล้เคียงกับเท้าของกลุ่มดาวนายพราน และสามารถพบเห็นได้เกือบทุกพื้นที่บนโลก เนื่องจากเป็นกลุ่มดาวที่อยู่ใต้เส้นศูนย์สูตรท้องฟ้า
.
โดยในกลุ่มดาวนี้มีดาวฤกษ์ซิริอุส (Sirius) เป็นดาวที่ส่องประกายเจิดจรัสที่สุดบนท้องฟ้า

โดยในซีกโลกเหนือ นักดูดาวสังเกตเห็นว่าดาวฤกษ์ซิริอุสที่สุกสว่างจะขึ้นและตกพร้อมกับดวงอาทิตย์ เชื่อกันว่าพลังของดวงอาทิตย์ที่ส่องสว่าง และดาวฤกษ์ซิริอุสทั้งสองรวมกันเป็นสาเหตุของอากาศที่ร้อนจัดในช่วงปลายฤดูร้อน จึงเกิดเป็นสำนวน Dog days of summer ที่หมายถึงช่วงที่ร้อนที่สุดของปี ซึ่งตั้งตามชื่อดาวสุนัข (Dog star) หรือดาวซิริอุสที่คนไทยเรียกว่า ดาวโจร


3. กลุ่มดาวนายพราน (Orion)

ภาพกลุ่มดาวนายพรานเหนือแนวป่า Mammoth Lake ในรัฐแคลิฟอร์เนีย ซึ่งเป็นหนึ่งในกลุ่มดาวเก่าแก่ที่มีเรื่องราวเล่าขานมากมาย

กลุ่มดาวนายพรานหรือโอไรออน (Orion) เป็นหนึ่งในกลุ่มดาวที่มีประวัติความเป็นมาเก่าแก่มากที่สุด และเป็นที่เล่าขานมานานนับพันปี โดยเป็นกลุ่มดาวที่สังเกตเห็นได้ทุกพื้นที่ทั่วโลก ไม่ว่าจะจากซีกโลกเหนือหรือซีกโลกใต้ เนื่องจากมีตำแหน่งอยู่บริเวณเส้นสูตรศูนย์ และยังเป็นกลุ่มดาวที่รวมดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดไว้มากที่สุด


4. กลุ่มดาวกางเขนใต้ (Crux)

ภาพกลุ่มดาวกางเขนใต้ปรากฏเหนือต้นอะคาเซียในอุทยานแห่งชาติแอมโบเซลี (Amboseli National Park) ในเคนยา

กลุ่มดาวกางเขนใต้เป็นกลุ่มดาวที่มีขนาดเล็กที่สุดบนท้องฟ้า และเป็นกลุ่มดาวที่เป็นที่รู้จักมากที่สุดในหมู่กลุ่มดาวฝั่งซีกโลกใต้ โดยกลุ่มดาวนี้ประกอบด้วยดาวฤกษ์ 4 ดวงเรียงเด่นเป็นรูปกางเขน

ในสมัยโบราณ ก่อนที่จะเกิดการเคลื่อนที่ของแกนโลกจนส่งผลให้ดาวเคลื่อนตำแหน่งไปทางใต้ กลุ่มดาวดังกล่าวสามารถพบเห็นได้ในฝั่งทวีปยุโรป จนกระทั่งในศตวรรษที่ 17 นักเดินเรือชาวยุโรปที่กำลังแล่นเรือไปทางใต้สังเกตเห็นและจำรูปแบบการเรียงตัวรูปกางเขนของดาวทั้ง 4 ได้ ส่งผลให้เกิดกลุ่มดาวกางเขนใต้อย่างเป็นทางการ

อย่างไรก็ตาม นักดูดาวจากฝั่งซีกโลกเหนือจนถึงตอนใต้ของฟลอริดาก็ยังสามารถมองเห็นกลุ่มดาวนี้ได้เช่นเดียวกัน แม้ว่ากลุ่มดาวฟ้าใต้นี้จะเห็นได้ชัดเจนที่สุดจากทางใต้ของเส้นศูนย์สูตร


5. กลุ่มดาวหมีใหญ่ (Ursa Major)

ภาพกลุ่มดาวหมีใหญ่และดาวกระบวยใหญ่บริเวณทางเข้าถ้ำรูดาฟชาน (Roodafshan Cave) ในอิหร่าน

กลุ่มดาวหมีใหญ่เป็นหนึ่งในกลุ่มดาวที่มีชื่อเสียงมากและเป็นที่รู้จักที่สุดในซีกท้องฟ้าเหนือ เนื่องจากมีกลุ่มดาวเรียงเด่น (Asterism) เป็นรูปกระบวย เรียกว่า ดาวกระบวยใหญ่ (Big Dipper) ซึ่งเป็นส่วนหลังและหางร่วมกับดาวอื่นๆ เชื่อมเป็นจมูกและขา

โดยกลุ่มดาวหมีใหญ่เคลื่อนที่รอบดาวเหนือวันละหนึ่งรอบ อีกทั้ง กลุ่มดาวนี้ปรากฏอยู่ใกล้กับจุดขั้วฟ้าเหนือมาก (North Celestial Pole) ส่งผลให้กลุ่มดาวนี้ไม่เคยปรากฏอยู่ใต้เส้นขอบฟ้าเลย

ขณะที่ชาวกรีกโบราณเห็นว่ากลุ่มดาวนี้มีลักษณะเป็นหมีใหญ่ ในอารยธรรมอื่นๆ กลับมีจินตนาการและการมองเห็นที่แตกต่างกันออกไป ไม่ว่าจะเห็นเป็นม้าศึก ม้า เกวียน หรือฝูงวัว ชาวอียิปต์ที่อาจไม่เคยหมีมาก่อนก็จะเห็นกลุ่มดาวนี้เป็นฮิปโป

และในชนพื้นเมืองอเมริกันหรืออินเดียนแดงเชื่อว่า ดาวที่เรียงกันเป็นรูปกระบวยและด้ามจับของกระบวยนั้นแทนหมีและนักรบที่กำลังไล่ล่าหมีอยู่ตามลำดับ

ที่มา เพจ National Geographic Thailand

รู้จักแต่ดาวเต่ากับดาวลูกเจี๊ยบ

เมฆเยอะ มองไม่เห็นอยู่ดี