“บวชให้หน่อยนะลูก พ่อ/แม่จะได้เกาะชายผ้าเหลืองขึ้นสวรรค์”

อาจเป็นประโยคที่คนไทยที่มีเพศกำเนิดชายหลาย ๆ คนประสบพบเจอในช่วงชีวิตของตน บางคนอาจจะยินดีที่จะบวช แต่เนื่องจากสภาพสังคมและวัฒนธรรมที่เปลี่ยนไป การนับถือศาสนามีความเสรีมากขึ้น มุมมองต่อการบวชเพื่อทดแทนบุญคุณก็เริ่มเปลี่ยนตาม หลายคนจึงอาจอึดอัดใจที่จะต้องบวช วันนี้ผู้เขียนจึงอยากพาผู้อ่านไปคุยกันเรื่องวัฒนธรรมการบวชในไทย บริบทความเป็นชาย ประวัติศาสตร์ และการผูกติดบทบาทพระกับผู้มีเพศกำเนิดชายว่าสร้างความกดดันให้กับพวกเขาอย่างไรบ้าง

SPECTROSCOPE: ผู้ชาย การบวช และความกดดันจากการผูกติดบทบาทพระ

การบวชในบริบทไทยมันมีความยึดโยงกับเพศกำเนิดชายตั้งแต่ตอนไหน? - ไม่มีใครทราบที่มาไปอย่างชัดเจน บ้างก็สันนิษฐานกันว่าเพราะว่าพระพุทธเจ้าเป็นเพศชาย ดังนั้นจึงเกิดการยึดโยงการบวชกับเรื่องเล่าในพระไตรปิฎก และก็มีคนสันนิษฐานกันว่าในสมัยก่อนผู้ชายคุมอำนาจในหลายพื้นที่ และหลักฐานที่เห็นได้ชัดคือเมื่อปี พ.ศ. 2471 สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราช พระองค์ที่ 11 ได้ออกคำสั่ง "ห้ามมิให้มีการบวชภิกษุณี สิกขมานา และสามเณรี" หลังจากนั้น ผู้คนก็เริ่มใช้คำสั่งนี้เพื่ออ้างไม่ให้สตรีบวช นี่อาจเป็นเหตุผลหนึ่งที่ในปัจจุบัน การบรรพชาอุปสมบทส่วนใหญ่จึงมีแต่ผู้ชาย การจำกัดให้ผู้ชายเท่านั้นบวชเป็นพระนี่เองก็เป็นเหตุผลหนึ่งที่สร้างคุณค่าและเกียรติยศให้แก่ผู้ชาย (ทวีสิทธิ์ 324)

แต่สิ่งที่น่าตั้งข้อสังเกตคือ แท้จริงแล้ว พระพุทธเจ้าไม่ได้มีการกำหนดว่าพระสงฆ์จะต้องเป็นผู้ชายเท่านั้น ท่านทรงยอมรับว่าสตรีก็มีศักยภาพในการบรรลุธรรมเท่าเทียมกับผู้ชายเช่นกัน โดยให้เหตุผลว่า “จะเป็นสตรีหรือบุรุษก็ตาม ผู้นั้นไปใกล้นิพพานด้วยยานนี้แล” (พระไตรปิฎกภาษาไทย เล่ม 15 ข้อ 46:60)

วัฒนธรรมการบวชในไทย - ในประเทศไทย อาจเป็นเพราะกุศโลบายด้านศาสนาของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ที่ให้ข้าราชสำนักไปบวช และได้มีการส่งต่อวัฒนธรรมกันมาจากรุ่นสู่รุ่น จนมาถึงยุคการแบ่งชนชั้น ที่กลุ่มไพร่ในยุคนั้นเห็นว่าจะสามารถเป็นอิสระและมีเกียรติได้เมื่อบวช (วิสารโท 22) อีกทั้งในอดีตยังมีความเชื่อว่าการบวชย่อมเปลี่ยนผู้บวชเรียนให้มีศีลธรรมและคุณธรรมอันสูงส่ง ผนวกกับความเชื่อของผู้ปกครองที่เชื่อว่าถ้าบุตรของตนบวช ตนเองก็จะได้เป็นทายาทพระศาสนา ดังนั้นการบวชจึงถือว่าเป็นเรื่องที่ใหญ่และสำคัญมากในบางครอบครัว และเหตุผลต่าง ๆ เหล่านี้ก็มีอิทธิพลต่อแนวคิดของสังคมและส่งผลกระทบมาถึงเพศกำเนิดชายที่จำเป็นต้องบวชในปัจจุบัน

ความคาดหวังของสังคมต่อผู้บวช - แน่นอนว่าเรื่องนี้จะไม่ใช่ปัญหาเลยหากผู้บวชนั้นมีความประสงค์จะอุปสมบทที่มาจากตนเอง ไม่ว่าจะบวชเพราะความเลื่อมใสศรัทธา เพื่อตอบแทนคุณบิดา -มารดาและครอบครัว หรือสนใจเจริญรอยตามประเพณีที่สืบทอดกันมา แต่สิ่งที่เกิดขึ้นในหลาย ๆ ครั้งคือหลายคนนั้นบวชเพราะความกังวลว่าสังคมและตัวผู้ปกครองจะตำหนิ หรือบวชเพียงเพื่อจะทำให้ผู้ปกครองสบายใจ จะได้พาผู้ปกครองเกาะชายผ้าเหลืองขึ้นสวรรค์ โดยทั้งหมดที่กล่าวมาหาใช่สิ่งที่พวกเขาต้องการไม่

LGBT+ ลูกชาย การบวชพระ - ปัญหาของการกดดันให้บวชของเพศกำเนิดชายไม่เพียงที่จะส่งผลกระทบต่อผู้ชายสเตรทอย่างเดียว แต่ปัญหายังส่งผลกระทบต่อกลุ่ม LGBT+ ที่มีเพศกำเนิดชายอีกด้วย ในบางครอบครัว ก็มีการดึงดันให้กลุ่ม LGBT+ บวช เพียงเพราะเป็นเพศกำเนิดชาย ปัญหาการกดดันในลักษณะนี้ส่วนหนึ่งเกิดจากการไม่เข้าใจอัตลักษณ์และเพศวิถีของกลุ่ม LGBT+ และเกิดจากการผลิตซ้ำค่านิยมจากสื่อและจากสังคม จนกลายเป็นบรรทัดฐานขึ้น

อย่างเช่นในวารสารออนไลน์ “อยู่ในบุญ” ฉบับที่ 87 ในปี พ.ศ. 2553 ก็พาดหัวบทความว่า “เกิดเป็นลูกผู้ชาย ต้องบวชเป็นลูกพระพุทธเจ้า” หรือบทความสนับสนุนให้เพศกำเนิดชายไปบวชชื่อ “ชายไทย ทำไมต้องบวช” ของคมชัดลึกในปี พ.ศ. 2563 เป็นต้น การยึดติดเรื่องเพศกับการบวชอย่างต่อเนื่องในสื่อนั้นมีอิทธิพลต่อความคิด และส่งผลให้บางครอบครัวผิดหวังที่ลูกของตนเป็น LGBT+ เนื่องจากพวกเขาไม่สามารถที่จะเติมเต็มความต้องการในการบวชได้ และความผิดหวังนี้ก็ยิ่งสร้างตราบาปให้กับกลุ่ม LGBT+ ทั้ง ๆ ที่พวกเขาไม่ได้ทำอะไรผิด

การผูกติดบทบาทว่าเป็นเพศกำเนิดชายแล้วควร (หรือต้อง) บวชนั้นสร้างความลำบากใจให้กับผู้บวช เพราะถึงแม้จะเป็นคติ วัฒนธรรมที่มีอยู่ในสังคมไทย การคาดหวังให้ผู้บวชทำตามสิ่งที่ตัวเองต้องการนั้นแสดงให้เห็นว่าผู้ปกครอง รวมไปถึงตัวสังคม ไม่ได้คำนึงถึงความต้องการของพวกเขาร่วมด้วย จะมีใครเกาะชายผ้าเหลืองขึ้นสวรรค์ไปได้อย่างไรหากผู้บวชไม่ได้เชื่อหรือเลื่อมใสต่อพุทธศาสนา

ยิ่งไปกว่านั้น สังคมและผู้ปกครองควรตระหนักว่าวิธีการแสดงความกตัญญูกตเวทีนั้นไม่ได้มีอยู่วิธีเดียวอีกต่อไปแล้ว สิ่งที่ผู้ปกครอง รวมไปถึงสังคมควรทำต่อผู้บวชคือการเปิดโอกาสให้ลูกตัดสินใจด้วยตัวเอง ว่าต้องการบวชหรือไม่ หรือถ้าให้ดี ควรให้ลูกตัดสินใจว่าตัวเองอยากศรัทธาในศาสนาใด และควรเลิกผูกติดเพศกำเนิดชายกับการอุปสมบท เพราะในท้ายที่สุด การอุปสมบทจากความกดดันนั้นไม่มีทางที่จะสร้างบุญหรือความเลื่อมใสให้กับผู้บวชได้

#Religion #SocialExpectation
#TheravadaBuddhism
#SPECTROSCOPE #WeScopeforYou

https://www.facebook.com/showyourspectrum/photos/a.276495186375492/789283221763350/

ปล.ผมยังไม่ได้บวชเลยนะ ไม่นับบวชงานศพนะครับ พ่อแม่ผมก็ไม่เคยพูดถึงเรื่องนี้เลยสักครั้ง

แม่บอกเปลืองตัง จากนั้นก็ไม่เคยคิดถึงเรื่องบวชอีกเลย

ผมขอบวชเอง ช่วงนั้นอยากศึกษาธรรม ที่บ้านเฮเลย เพราะไม่มีใครบังคับผมได้

บ้านผม ลูกผู้ชาย 3 คนรวมตัวผมก็ไม่มีใครบวชนะ จะ30 กันหมดละด้วย

พ่อผมก้ไม่ได้บวชให้คุณย่าเหมือนกัน พูดง่ายๆคือทั้งครอบครัวแทบไม่สนใจเรื่องพวกนี้เลย

พอมีคนรู้ว่าบ้านผมไม่มีใครบวชมีแต่คนแปลกใจ

ผมบวชแบบข้าวหม้อแกงหม้อ มีญาติไม่ถึง 20 คน รวมเพื่อนๆแล้ว บวชเณรก่อน1วัน อีกวันเช้าบวชพระเลย ทำพิธีเสร็จ กินข้าวกัน พูดคุยตามประสาญาติ ผมรู้สึกดีมากๆ ได้เห็นรอยยิ้มญาติๆ อย่างใกล้ชิด

ขอบคุณพ่อแม่มา ณ ที่นี้ ที่ไม่เคยร้องขออะไรแบบนี้จากลูกชาย

ใจไม่อยากบวช แต่ถ้าพ่อแม่เอ่ยปากอยากให้บวชก็จะไม่ปฏิเสธแน่นอน

บวชงานศพ 1 งานใครจำไม่ได้ ตอนนั้น ป5 ป6

บวชเณร 1 ครั้ง ตอนเด็ก ไปบอกพ่อแม่เอง แต่อยู่ได้ไม่กี่วันมั่ง คิดถึงบ้าน

แล้วก็เรียนจบ มาก็ บวชพระ ให้ไป 1 คือใจ อยากทำให้อยู่แล้ว

ดีหน่อยตรงที่ พ่อแม่ไม่เร่งรีบ คือบอกไว้แล้วว่า ถึงเวลาเดวบวชให้เอง

งานไม่ต้องใหญ่ ขอเล็ก แตรวง งานเลี้ยงไม่ต้องประหยัดงบ มาไม่ถึง10

วันงงาน ใครไปแจกการ์ดก็ไม่รู้ มาร่วมงานเกือบร้อย

ปล มีลูกชาย แล้วแต่เลย ผมไม่ซีเรียส ไม่ได้ยึดติด

พ่อแม่ยุคใหม่อาจจะไม่มีเรื่องทำนองนี้

ผมจะบวชช่วงนี้ยังไม่ได้เลย เอาตรงๆบวชตามพ่อแม่เท่านั้นพระธรรมอะไรยังไม่อินเท่าไร

สรุปพระไม่บวชให้อ้างนั้นอ้างนี้น่าเบื่อ ถ้ามีเงินอาจยอมให้บวชผมก็ลำบากใจ

ขอบคุณพ่อกับแม่ผมเลยครับ
ที่ไม่เคยพูดเรื่องนี้กับผม และไม่เคยเรียกร้องอะไรพรรค์นี้เลย

ได้บวช 1 พรรษา ก็เหมือนติดทหารเกณฑ์ ได้อะไรมากกว่าที่คิด ทั้งดีและไม่ดี ขึ้นอยู่ที่ตัวเรา จะเอาสิ่งดีหรือไม่ดีไปใช้ฯ

ไม่บวชและไม่สนใจครับ

ผมบวชหลังเรียนจบครับ เลยบอกที่บ้านไปว่าขอจัดเงียบๆ ไม่เน้นคนเยอะ

พอมาวันจริงคนมางานเต็มบ้านเลย 5555555

จนถึงวันนี้ก็ยังไม่เข้าใจว่าทำไมจะต้องจัดงานใหญ่โต

มันเลยเป็นค่านิยมที่ทำไมพ่อแม่อยากได้ลูกชายมากกว่าลูกสาวในบางที เพราะหวังเกาะชายผ้าเหลืองขึ้นสวรรค์ ไม่รู้ใครมันต้นคิดเรื่องนี้นะ โคตรรู้สึกแย่มาก จากคนที่เห็นบ้านรู้จักกันมีความคิดแบบนี้ ลูกสาวทำดีพ่อแม่ไม่สน ตามใจลูกชายเต็มที่ขอแค่มันบวชให้แค่นั้น

ส่วนครอบครัวผม แม่ไม่ว่าอะไร เข้าใจว่าผมมีความคิดแบบไหน อาจจะต้องขอบคุณพ่อผมด้วยท่านมีแนวความคิดที่ไม่เชื่ออะไรแบบนี้