ตั้งแต่ผมเกิดมาจนปัจจุบันอยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ไม่เคยเห็นเจ้าพระยาแห้งไม่มีน้ำ แต่ท่วมเกือบทุกปี อย่างดีเว้นไม่เกิน 2 ปีก็ท่วม และทุกครั้งที่ท่วมชลประทานจะบอกว่าที่ไม่ปล่อยน้ำมาตอนแรกเพราะกลัวฝนไม่ตกแล้วจะแล้ง ในความหมายของแล้งนี่แล้งขนาดไหน และกระทบขนาดไหน เพราะทุกวันนี้ท่วมกันหลายหมื่นครัวเรือนเหลือเกินในภาคกลางริมน้ำ เลยไม่รู้ว่าปกติแล้วประเมินผลกระทบยังไง

ภาวะโลกร้อน ส่วนตัวผมคิดว่ามีส่วนสำคัญกับผลกระทบนะครับ

ไม่ใช่แค่บ้านเรา ประเทศอื่นๆบนโลกก็โดนเหมือนเรา ต่างกันแค่ภูมิประเทศ และ ภัยธรรมชาติที่เจอ

ถ้าผมเข้าใจไม่ผิด น้ำแล้งถ้าไม่ใช่โซนอีสาน ก็เป็นกลุ่มเหนือเขื่อนเจ้าพระยาที่ต้องกั้นไว้ให้มีน้ำใช้ กับแม่น้ำปิงก่อนถึงนครสวรรค์นะครับ *เพิ่มเติม ตอนเด็กผมอยู่ผักไห่ เคยมีประกาศไม่ให้ทำนาอีกรอบเพราะแม่น้ำน้อยไม่มีน้ำอยู่ครับ (แม่น้ำน้อยเป็นแม่น้ำสายย่อยแยกมาจากเจ้าพระยาอีกที)

เจ้าพระยาเป็นปลายน้ำป่ะฮะ ยังงัยก็ไม่มีทางแล้งเพราะติดทะเล..

ถ้าช่วงที่มีน้ำไหลลงมาเยอะ + มีน้ำทะเลหนุน ก็ผ่องถ่ายน้ำลงทะเลไม่ทัน บริเวณลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาก็เลยท่วม

ส่วนที่จะแล้งคือที่อยู่เหนือขึ้นไป เค้าเลยต้องทำเขื่อนกั้นไว้ เพราะถ้าปล่อย bypass ออกหมด ถึงเวลาหน้าแล้งอาจไม่มีน้ำใช้


ปล.อันนี้คือผมดูแผนที่แล้วมั่วล้วนๆเลยนะฮะ

ผมเข้าใจครับ ว่าปลายน้ำ แต่ถ้าต้นน้ำมันแล้ง ปลายน้ำ น้ำมันก็ต้องน้อย แต่ผมไม่เคยมันน้อย มันมีแต่ท่วมทุกปี แต่บอกกลัวแล้ง แต่ท่วมทุกปี

เจ้าพระยาที่มันไม่แล้ง แต่น้ำเค็ม น้ำกร่อย เข้ามาถึง อ่างทองเลยนะครับ จะมีช่วงสิงห์บุรี ที่ แล้ง จนสันดอนทรายโผล่ หน้าเขื่อนที่ชัยนาท มันก็พอมีน้ำ

อันนี้ผมถามมาจาก GPTนะ มันว่ามางี้


1. เพราะ “น้ำท่วม” กับ “น้ำแล้ง” เกิดจากคนละช่วงเวลา

ประเทศไทยอยู่ในเขต มรสุมเขตร้อน —
คือจะมี “น้ำมากเกิน” ในบางช่วง (ฝนตกหนัก) และ “น้ำน้อยเกิน” ในอีกช่วง (หน้าแล้ง)

ฤดูกาล ช่วงเวลา ลักษณะน้ำ
ฤดูฝน พ.ค.–ต.ค. น้ำหลาก, ท่วม, ฝนตกทั่วประเทศ
ฤดูแล้ง พ.ย.–เม.ย. แทบไม่มีฝน, น้ำในเขื่อนและแม่น้ำลดฮวบ

ดังนั้น “น้ำท่วม” ที่เห็นในปลายปี กับ “น้ำแล้ง” ช่วงต้นปี
คือ คนละฤดูกาลและคนละปัญหาเลย

ฝนตกหนักตอนนี้ไม่ได้แปลว่า “จะมีน้ำใช้ไปถึงเมษายนปีหน้า”

==============================================

2. พื้นที่น้ำท่วม ไม่ได้แปลว่า “มีน้ำเก็บไว้ใช้ได้”

น้ำท่วมในไทยส่วนใหญ่เกิดจาก

น้ำฝนไหลบ่าผ่านพื้นที่ที่ไม่มีระบบระบายน้ำดี

น้ำจากเขื่อนใหญ่เหนือไหลหลากผ่านลุ่มเจ้าพระยา

ระบบคลอง–คูระบายน้ำในเมืองระบายไม่ทัน

แต่น้ำเหล่านั้น “ไม่ได้ถูกเก็บไว้ใช้ได้” เพราะ:

น้ำท่วมส่วนใหญ่เป็น “น้ำหลากผิวดิน” (ไหลเร็ว, มีตะกอน, ปนเปื้อน)

ไม่มีอ่างหรือแหล่งเก็บรองรับตรงพื้นที่ท่วม

เมื่อน้ำท่วมลดลง น้ำก็ไหลออกทะเลไปหมด

ดังนั้นถึงน้ำจะเยอะในฤดูฝน แต่พอหมดฝนจริง ๆ —
น้ำที่ เก็บได้จริง ๆ ในเขื่อนมักไม่ถึง 30–40% ของน้ำที่ตกลงมาเลยครับ

==============================================

3. เขื่อนมีหน้าที่ “บริหารน้ำให้พอดี” ทั้งปี

เขื่อนอย่างเขื่อนภูมิพล, สิริกิติ์, แม่กวง, เขื่อนลำตะคอง ฯลฯ
ถูกออกแบบมาให้ควบคุมทั้ง “น้ำท่วม” และ “น้ำแล้ง” พร้อมกัน

เลยต้อง “ชั่งน้ำหนัก” แบบนี้:

ถ้าปล่อยน้ำมากเกินไปช่วงฝน → ปลอดภัยจากน้ำท่วมตอนนี้
แต่เสี่ยงขาดน้ำในหน้าแล้ง

ถ้ากักน้ำมากเกินไปช่วงฝน → มีน้ำใช้ช่วงแล้งแน่
แต่เสี่ยงให้น้ำท่วมพื้นที่ปลายน้ำ

ดังนั้นกรมชลฯ กับ กฟผ. ต้อง “คำนวณรายวัน” จากฝนที่คาดจะตก
เพื่อให้เขื่อนเก็บพอ “ไม่ล้น-ไม่แห้ง” — ซึ่งยากมาก เพราะฝนไทยเดี๋ยวตกเดี๋ยวหยุด

==============================================

4. ทำไมปีหลัง ๆ ถึงยิ่งต้องระวัง “แล้ง”

เพราะผลจาก เอลนีโญ–โลกร้อน (El Niño & Climate Change)
ทำให้:

ฝนตก “กระจุกตัว” — บางที่ท่วม บางที่ฝนแทบไม่ตก

ฤดูแล้ง “ยาวกว่าเดิม”

การใช้น้ำเกษตรและอุตสาหกรรมเพิ่มขึ้น

เลยเกิดสถานการณ์แปลก ๆ แบบ:

“ภาคเหนือฝนตกหนักน้ำท่วม แต่ภาคอีสาน–ภาคกลางตอนบนกลับแล้งจัด”
เพราะฝนตกไม่ทั่วถึง

==============================================

5. สรุปง่าย ๆ

“ประเทศไทยไม่ได้ขาดฝน แต่ขาดระบบเก็บน้ำ”
น้ำเยอะก็ท่วม เพราะระบายไม่ทัน
น้ำแล้งก็เพราะตอนฝนตก เก็บไว้ไม่พอ


มันว่ามางี้ครับ

นิยามของคำว่าแล้งในไทยไม่เหมือนบางพื้นที่ ประเทศเราอยู่ในจุดที่ดี มีน้ำตลอดปี

ดังนั้นคำว่าแล้งของไทย จะอยู่ในจุดที่น้ำน้อย น้ำไม่พอใช้ ปริมาณแค่เพียงพอต่อการใช้งาน(เมืองใหญ่เป็น priority) แต่ไม่เพียงพอต่อการทำการเกษตร น้ำจะถูกกีดกันไม่แจกจ่ายไปยังคลองสาขาต่างๆ ทำให้ไม่มีน้ำให้ทำการเกษตร มีประกาศให้งดทำการเกษตร เพื่อไม่ให้น้ำถูกดึงออกไปจากระบบมากเกินไป

ดังนั้นคนในเมืองโอกาสรับผลกระทบจากภัยแล้งน้อยมาก เต็มที่ก็น้ำประปาเค็ม(เพราะน้ำจืดมาเติมน้อย น้ำเค็มเลยดันเข้ามาแทน) หรือถูกจำกัดการใช้งาน บางพื้นที่ บางเวลา วนๆกันไป เพื่อบริหารจัดการโดยรวม(แต่ไม่ได้แจ้งหรอกว่าน้ำไม่พอ) ไม่ขนาดไม่มีน้ำใช้ แต่กับเกษตรกร เค้าไม่จ่ายน้ำให้ใช้ทำการเกษตรมันก็คือแล้ง

ถ้าแม่น้ำเจ้าพระยาแห้งนี่ ไม่ควรเรียกภัยแล้ง ความเรียกมหันตภัยนะ เพราะแสดงว่าน้ำในระบบของทั้งประเทศ พังไปแล้ว

อีกอย่างของประเทศไทย คือมีกรุงเทพอยู่ที่แหล่งรวมน้ำ ดังนั้นปล่อยมวลน้ำออกมารวดเดียวไม่ได้ กทม ท่วมมิดแน่นอนฮะ

อารมณ์จะระบายน้ำออกจากเขื่อน แต่มีก๊อกน้ำประปาระบายน้ำออกอยู่จุดเดียว

ต้องคิดใหม่ทำใหม่เรื่องการกักเก็บน้ำแล้วหละ ควรมีแหล่งเก็บนอกจากเขื่อน ซึ่งตอนนี้ก็ไม่รุ้มีมากน้อยแค่ไหน

เจ้าพระยาแถวๆนครสวรรค์ สิงห์บุรี ช่วงหน้าร้อนมีนา เมษา น้ำแห้งออกจะบ่อย บางปีมีเกาะกลางแม่น้ำด้วย

ปลายน้ำมันไม่มีทางต่ำกว่าระดับน้ำทะเลอยู่แล้ว

น้ำในเจ้าพระยา ของภาคกลางตอนล่างไม่มีทางแล้งครับ

เพราะปัจจุบัน น้ำแข็งขั้วโลกละลาย
ระดับน้ำทะเลสูงขึ้นทุกปี
หน้าร้อนปีที่น้ำน้อยจัดๆ
เจ้าพระยาเป็นน้ำเค็มไปยันถึงปทุมธานีเลยครับ
ย้ำว่าน้ำเค็มนะ ไม่ใช่น้ำกร่อย

และถ้าน้ำแข็งขั้วโลกละลายไปเรื่อยๆ พวกสมุทรปราการอาจจมน้ำ และหน้าแล้งมากๆ
น้ำทะเลเค็มๆในแม่น้ำ อาจไปถึง อยุธยาเลย

น้ำถ้าใช้แค่เอาไปทำน้ำประปาส่งเข้าเมืองยังไงยังไงก็ไม่ขาดแคลนหรอก

นิยามน้ำแล้งของไทยมันคือน้ำไม่พอทำการเกษตร การทำการเกษตรมันใช้น้ำเยอะมาก