กลุ่มสหกรณ์ชาวนา ฐานเสียง และอำนาจการต่อรอง
นับตั้งแต่ญี่ปุ่นปลดแอกตัวเองออกมาจากระบบศักดินา ด้วยกฎหมายการปฏิรูปที่ดินในปี 1946 ที่ทำให้ที่ดินหลุดออกมาจากมือตระกูลเจ้าที่ดิน ขุนนาง สู่มือของชาวนาสามัญชน พร้อมๆ กับการมีรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้ง กำเนิดของพรรคการเมือง การรวมกลุ่มของชาวนาตั้งแต่ยุคสงครามโลกครั้งที่สองได้พัฒนาขึ้นมาเป็นกลุ่มสหกรณ์ชาวนาที่รู้จักกันในนามของ JA หรือ Japanese Agricultural Coopertives
กลุ่ม JA ปัจจุบัน บริหารสหกรณ์ 694 แห่งทั่วประเทศ มีสมาชิกอย่างเป็นทางการ 4.6 ล้านคน และสมาชิกเครือข่ายรวมแล้ว 5.4 ล้านคน บริหารสหกรณ์ระดับ เทศบาล และจังหวัดทั่วประเทศ มีธนาคารเครดิตยูเนียน และธุรกิจประกันเป็นของตนเอง และจำนวนสมาชิกของ JA คือฐานเสียงสำคัญของพรรค LDP มาตั้งแต่ปี 1955
JA คือกลุ่มสหกรณ์การเกษตรระดับชาติที่มีอำนาจในการต่อรอง ล็อบบี้ นโยบายของรัฐได้ทุกยุค เนื่องจากกุมเสียงที่เป็นปัจจัยชี้เป็นชี้ตายของอนาคตพรรคการเมืองได้ จึงไม่ต้องแปลกใจที่รัฐบาลญี่ปุ่นมีการอุดหนุนเกษตรกร โดยเฉพาะชาวนา ทั้งการตั้งกำแพงภาษีนำเข้าข้าวสูงถึง 777% การควบคุมผลผลิตข้าว เพื่อรักษาระดับราคาข้าวให้แพงไว้อย่างสม่ำเสมอ ด้วยการจ่ายเงินชดเชยสำหรับเกษตรกรที่งดปลูกข้าว เพื่อป้องกันข้าวล้นตลาด
เพราะฉะนั้นราคาข้าวอันสูงลิ่วในญี่ปุ่นจึงมาจากพลังการล็อบบี้ทางการเมืองของกลุ่มสหกรณ์ชาวนาในฐานะหัวคะแนนของ ส.ส. และความพยายามยึดกุมอำนาจในการบริหารกระทรวงเกษตร ป่าไม้ และประมง ผ่านการกุมคะแนนเสียงเลือกตั้งของกลุ่มสหกรณ์นั่นเอง หาใช่เกิดจากความดีความอันเหลือเชื่อใดๆ  

ไม่เพียงแต่พลังทางการเมือง ยังมีพลังทางวัฒนธรรมด้วย
ขอยกตัวอย่าง บทสัมภาษณ์ Tetsuhiro Yamaguchi เจ้าของร้านอาหารชื่อ Kokoromai (Heart of Rice) จากบทความ ‘You are what you eat: Can a country as modern as Japan cling onto a culture as ancient as rice’ ของ The Economist (http://www.economist.com/node/15108648)
บทความนี้พูดถึงประวัติศาสตร์ ‘ข้าว’ ในสังคมญี่ปุ่น และพูดถึงภาวะ ‘ขาลง’ ของชาวนา และข้าวในญี่ปุ่น แต่ขณะเดียวกันก็ยังมีคนแบบ Tetsuhiro Yamaguchi ที่พยายามอย่างสุดความสามารถในการยื้อ ‘ชีวิต’ ของข้าวญี่ปุ่นเอาไว้
ยามากุจิ ซึ่งเป็นคนรุ่นใหม่เชื่อว่า จิตวิญญาณของข้าวคือส่วนหนึ่งแห่งดีเอ็นเอของความเป็นญี่ปุ่น และปรารถนาให้การกินข้าวนั้นละเมียดละไมไม่ต่างจากการชิมไวน์
ยามากุจิทำให้ประสบการณ์การกิน ‘ข้าว’ ในร้านอาหารของเขาเป็นประหนึ่งสุนทรียะแห่งนาฏศิลป์ ด้วยการตกแต่งร้านด้วยโทนแสงค่อนข้างมืด มีข้าวหุงสุกในหม้อดินวางเรียง และรายล้อมด้วยจานซาชิมิที่ทำจากดินเผา เขาค่อยๆ เปิดฝาหม้อข้าวให้ไอร้อนพวยพุ่งออกมา ข้าวสวยในหม้อเรียงเมล็ดอวบสีขาวกระจ่างงามราวกับไข่มุกเนื้อดี
“ข้าวเหมือนแบ็กดรอปบนเวทีโรงละคร เวทีนี้ต้องการดาราและตัวละคร ตรงนั้นแหละที่ซาชิมิจะปรากฏตัว”
ยามากุจิไม่ใช่คนเดียวที่พรมบทกวีลงบนเมล็ดข้าว คนญี่ปุ่นจำนวนมากเปรียบเทียบสีขาวบริสุทธิ์ของเมล็ดข้าวกับจิตวิญญาณแบบญี่ปุ่นแท้ และความขาวบริสุทธิ์นี้ไม่พึงจะถูกแปดเปื้อนด้วยหยดของโชยุแม้แต่หยดเดียว
การกินข้าวกับปลาสะท้อนความสัมพันธ์ของข้าวกับน้ำในท้องทุ่ง คือแนวคิดว่าด้วยความกลมกลืนเป็นหนึ่งเดียวแห่งธรรมชาติที่คนญี่ปุ่นเห็นว่าสำคัญเหนือสิ่งอื่นใด และมีสุภาษิตญี่ปุ่นที่บอกว่า
“รวงข้าวที่หนักเท่าไร ก็ยิ่งค้อมลงต่ำมากเท่านั้น”