การค้นหา passion ในชีวิต ทำอย่างไร?
passion ไม่ใช่สิ่งที่เราเฝ้าค้นหาครับ แต่เป็นสิ่งที่เราต้องสร้างขึ้นมา (อย่างยากเย็นแสนเข็ญ)
สำหรับเหตุผลว่าทำไมผมจึงเชื่อเช่นนั้น ลองอ่านดูครับ
1. หลายปีมานี้เราจะได้ยินคำแนะนำแนวทำนองว่า "ให้ค้นหาตัวเอง” “หา passion ให้เจอ” “เมื่อเราค้นหาตัวเองเจอ เมื่อเราได้ทำงานที่เรารัก เราจะมีความสุขกับงาน” ค่อนข้างบ่อย คำแนะนำนี้ ฟังเผินๆมันเหมือนจะบอกว่า สิ่งที่เรียกว่า "ตัวตนของเรา" หรือ “passion" มันเป็นสิ่งที่มีอยู่แล้ว มีอยู่ในตัวเรา และถ้าเราค้นหามัน เราจะเจอมันซ่อนอยู่
2. โดยส่วนตัวแล้ว ผมรู้สึกขัดๆกับคำแนะนำนี้มาตลอด เพราะมันขัดกับหลักการของ ชีววิทยา (ความรู้เกี่ยวกับสมองและจิตวิทยา) พอสมควร และมันยังขัดกับประสบการณ์ส่วนตัวด้วย คำแนะนำทำนองว่า ให้ค้นหา passion หรือ ค้นหาตัวเอง มันฟังแล้ว เหมือนว่า สิ่งนี้มันอยู่กับเรา "มาตั้งแต่เกิด" ขอให้ลองผิดลองถูกไปเรื่อยๆ ลองทำงานหลายๆด้าน แล้ววันนึง เราจะค้นมันเจอ แต่ในทางวิทยาศาสตร์สมอง ปัจจุบันเราแทบจะไม่ตั้งคำถามแล้วว่า พฤติกรรมไหนเป็น ธรรมชาติ พฤติกรรมไหนเป็นการเรียนรู้ (Nature vs Nurture) เพราะเรารู้ว่า ทั้งสองต้องทำงานไปคู่กัน การตั้งคำถามเช่นนี้ เหมือนถามว่า มะม่วงหวานอร่อยเกิดจาก “พันธุ์ดี” หรือว่า “ดินน้ำแสงแดด” ดี คำตอบคือ ทั้งสองอย่างต้องทำงานร่วมกัน
3. สิ่งที่เรียกว่า passion ก็เหมือนกัน มันไม่ใช่สิ่งที่มีมาตั้งแต่เกิด (อยู่ในพันธุกรรม) แต่มันต้องค่อยๆปลูกสร้างขึ้นมา
4. จริงอยู่ว่าทารกเมื่อแรกเกิดมา มีความชอบ ความสนใจต่างกัน (มาจากพันธุกรรม+สิ่งแวดล้อมในท้องแม่) แต่ความต่างนี้ไม่ได้ทำให้ทารกหรือเด็กสองคนต่างกันมากมา ความต่างแรกเกิดนี้ มีแนวโน้มจะทำให้เด็กสองคน เมื่ออายุ 1 ขวบ หรือ 2 ขวบ มีความชอบต่างกัน เมื่อลูกมีความชอบต่างกัน พ่อแม่ก็อาจจะสนุบสนุนไปทางนั้น ทำให้เด็กสองคนเมื่อ อายุ 7-8 ขวบ อาจจะมีความชอบ ความสามารถต่างกัน
5. แต่เมื่อมาถึงจุดหนึ่ง คือจุดที่กำลังจะเปลี่ยนจาก มือสมัครเล่นหรืองานอดิเรก ไปเป็น มืออาชีพ มันจะไม่สนุกละ ผมเป็นคนที่อ่านอัตชีวประวัติของคนที่ประสบความสำเร็จมาค่อนข้างเยอะ กว่าจะผ่านจุดนี้ไปได้ ยังไม่เคยเจอใครที่ไม่พูดว่า กว่าจะมาถึงจุดที่ประสบความสำเร็จ ต้องฝึกฝน ทำซ้ำ ต้องอดทน มีช่วงที่เบื่อ มีช่วงท้อ มีช่วงหมดกำลังใจ หลายคนเคยท้อจนเลิกไปพักนึงก่อนจะฮึดสู้ใหม่ ฯลฯ
6. ปัญหาของหลายคนที่พยายาม "ค้นหาตัวเอง” หรือ ค้นหา “passion” จะมาสะดุดที่ตรงนี้ เพราะเมื่อสิ่งที่เคยชอบตั้งแต่เด็ก มาถึงจุดที่ต้องเหนื่อย ต้องพยายาม เบื่อ กดดัน ก็จะเริ่มตั้งคำถามกับตัวเองว่า “หรือนี่จะไม่ใช่ true passion ของเราจริงๆ” จากนั้นก็จะหยุดพยายามแล้วออกค้นหาสิ่งอื่นต่อไป แต่ไม่ว่าจะทำอะไร สุดท้ายก็จะมาถึงจุดที่ต้อง อดทน ฝ่าฟัน เหนื่อย และไม่สนุก เช่นเดิม
7. แต่ถ้าพยายามแล้วผ่านจุดนั้นไปได้ ตอนนี้แหละครับที่คุณมีโอกาสจะพบกับ true passion อย่างแท้จริง จะเข้าใจตรงนี้ ผมต้องขอนอกเรื่องไปอธิบายธรรมชาติของมนุษย์ให้ฟังนิดนึง
7.1. มนุษย์จะเหมือนสัตว์อื่นๆในโลกนั่นคือ รักตัวเอง อยากทำเพื่อตัวเอง
7.2. แต่มนุษย์ยังเป็นสัตว์(ซูเปอร์) สังคมอีกด้วย คือ มีความเป็นสังคมมากกว่าสัตว์อื่นๆทั้งมวลในโลก มนุษย์จึงมีสัญชาตญานดิบที่ฝังลึกในพันธุกรรม ที่จะอยากให้คนอื่นๆในสังคมยอมรับ อยากเป็นส่วนหนึ่งของสังคม อยากช่วยเหลือคนอื่น รักพวกพ้อง รักสมาชิกในสังคม (รายละเอียดลึกๆอธิบายไว้ใน 500 ล้านปีของความรัก)
8. เมื่อเราผ่านจุดยากลำบาก ในการฝึกฝนตัวเอง จนสิ่งที่เรารักในวัยเด็ก กลายมาเป็นอาชีพที่เราทำได้ดีกว่าคนอื่นๆ สิ่งที่มีแนวโน้มจะตามมาคือ
8.1. เราจะมีตังค์มากพอที่จะไม่ต้องกังวลกับค่าใช้จ่ายๆต่าง (ไม่เครียดเรื่องการเงิน) <= เติมเต็มความรักตัวเอง
8.2. สิ่งที่เรารักในวัยเด็ก จะมีผลกระทบในทางบวกต่อชีวิตคนอื่นๆ ถ้าเราเป็นนักดนตรีเราจะมีความสุขที่ได้เห็นผู้ฟังมีความสุขไปกับดนตรีที่เราเล่น ถ้าเราเป็นเชฟเราก็จะภูมิใจถ้าได้เห็นคนกินอิ่มอร่อยมีความสุข <= เติมเต็มความเป็นสัตว์สังคมของเรา (สุขที่ได้ช่วยเหลือคนอื่นๆ)
8.3. ได้ทำสิ่งทีเรารักและทำได้ดีมาตั้งแต่เด็กๆ <= เติมเต็มความฝันในวัยเด็ก
8.4. สิ่งที่เราทำมีคุณค่ากับสังคม สมาชิกในสังคมชื่นชมยอมรับ เราจะรู้สึกภูมิใจ <= เติมเต็มความเป็นสัตว์สังคม
8.5. สามารถเป็นตัวของตัวเองได้มากขึ้น เลือกทางชีวิตได้ง่ายขึ้น (เป็นระดับตัวพ่อ ตัวแม่ได้ โอกาสที่จะไม่ต้องทำตามสั่ง หรือไม่ต้องง้อคนอื่นก็จะมากขึ้น)
9. ตรงนี้แหละครับ ที่จะเป็น true passion ที่แท้จริง เพราะเมื่อมาถึงจุดนี้ งานที่เราทำ มันจะสร้างความสุขให้กับเราอย่างรอบด้าน เราจะรู้สึกว่า “นี่แหล่ะ คือ passion ของเรา” แล้ว........
10. เราก็จะบอกคนอื่นต่อว่า "ถ้าคุณค้นหาตัวเองเจอและได้ทำสิ่งที่รัก คุณจะประสบความสำเร็จในด้านเงินทอง ชื่อเสียงและไม่รู้สึกเหมือนว่าต้องทำงาน” (โดยลืมบอกไปว่า กว่าตรูจะมาถึงตรงนี้ได้นะ เหนื่อยโคดๆๆ เหนื่อยเจี้ยๆๆ เหนื่อจนท้อเกือบจะเลิกไปก็หลายครั้ง)
ดังนั้นครั้งหน้าถ้าจะแนะนำ ลูกหลาน ว่าการได้ทำงานที่รักดีอย่างไร ก็อย่าลืมบอกเขาด้วยนะครับว่า
"passion มันไม่ได้เกิดขึ้นเองหรือทดลองทำนิดๆหน่อยๆ แล้วจะไปค้นเจอ แต่มันเป็นสิ่งที่
ต้องสร้าง กว่าลูกจะเจอมัน ลูกต้องอดทนและพยายาม"
