เหมืองแร่ ความมั่งคั่งบนทุกขลาภ
ทองคำเรืองระยิบด้วยมนต์ความฟู่ฟ่ามั่งคั่ง สะกดให้เชื่อว่าเป็นสิ่งเลอค่า หลักฐานทางโบราณคดีพบว่ามนุษย์เมื่อ 6,000 ปีก่อนรู้จักใช้ทองคำกันแล้ว จนปัจจุบันมีตัวเลขระบุว่า มนุษย์ขุดเนื้อโลกนำทองขึ้นมาใช้แล้วราว165,000 ตัน ขณะที่นักค้าทองคำนวณต้นทุนการผลิตทองคำ 18 เค ซึ่งมีเนื้อทองอยู่ 75 เปอร์เซ็นต์ว่ามีราคาหน้าเหมืองประมาณ 18,000 บาทต่อน้ำหนักทองหนึ่งบาทหรือ15.16 กรัม ส่วนทองแท่งหรือทองรูปพรรณที่มีเนื้อทองอยู่ 96.5 เปอร์เซ็นต์หรือมากกว่าจะมีราคาสูงกว่านั้น หากแต่ราคาที่ว่ายังไม่รวมต้นทุนทางสิ่งแวดล้อม สังคม และสุขภาพของคนในระยะยาว ถ้าหากรวมราคาอันเป็นเนื้อแท้แห่งทองคำย่อมสูงขึ้นอีกมากโข ด้วยว่าทองคำหนึ่งบาทต้องป่นบดมูลดินสินแร่ราว 20 ตันหรือ 20,000 กิโลกรัม
สถิติจากสำนักเศรษฐกิจและความร่วมมือระหว่างประเทศ กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ ระบุว่า แร่ทองคำมีมูลค่าผลผลิตสูงเป็นอันดับที่ 4 ของไทย รองจากถ่านหินลิกไนต์ หินปูน และยิปซัม ในปี 2553 มีการผลิตทองคำจำนวน 3.4 ตัน มูลค่า 4,000 ล้านบาท และคาดจากปริมาณสำรองในพื้นที่ศักยภาพแร่ต่อกำลังการผลิตทองคำในปัจจุบัน ประเทศไทยจะสามารถผลิตทองคำได้อีก 47 ปี โดยปัจจุบันมีเหมืองแร่ทองคำอยู่สองแห่งคือ บริษัทอัคราไมนิ่ง จำกัด ที่จังหวัดพิจิตร และบริษัททุ่งคำ จำกัด จังหวัดเลย
ทั้งสองเหมืองเป็นการทำเหมืองหาบ (open pit) โดยใช้เครื่องจักรขุดเปิดหน้าดินและเจาะระเบิด ก่อนจะขุดขนหน้าดินที่ไม่ต้องการไปกองบนลานทิ้งดิน ส่วนดินที่อยู่ในสายแร่จะบรรทุกไปเทไว้ในยุ้ง ก่อนจะนำเข้าเครื่องบดหยาบ ส่งไปบดละเอียดให้ได้ขนาด 75 ไมครอน กลายเป็นผงดินละเอียดส่งผ่านไปยังถังชะหรือถังโซเดียมไซยาไนด์ หมักแช่อยู่ในถังราว 16 ชั่วโมง แร่ทองคำกับเงินที่ต้องการจะถูกชะออกมาในรูปสารละลายทองคำและเงิน แล้วส่งต่อไปยังถังดูดซับโลหะโดยเม็ดถ่านกัมมันต์ประมาณ 14 ชั่วโมง ก่อนจะนำไปแยกเม็ดถ่านกัมมันต์โดยใช้โซเดียมไซยาไนด์และโซเดียมไฮดรอกไซด์ (โซดาไฟ) ได้เป็นสารละลายทองคำและเงินเข้มข้น นำไปแยกโลหะด้วยระบบเซลล์ไฟฟ้าเพื่อจับเอาทองคำและเงินออกจากสารละลาย แล้วนำไปหลอมในเตา ก่อนเทลงเบ้าหลอมเป็นแท่งโลหะผสมทองคำและเงิน หรือ "แร่ดิบ" ซึ่งทั้งหมดที่ผลิตได้จะส่งออกไปถลุงให้เป็นทองคำบริสุทธิ์ที่ต่างประเทศ
ภูทับฟ้าและภูซำป่าบอนตั้งอยู่บริเวณบ้านนาหนองบง อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย ซึ่งถูกระเบิดขุดเจาะเป็นบ่อเหมืองมาแล้วร่วม 10 ปี ปรากฏว่าน้ำในห้วยต่างๆที่มีต้นน้ำจากภูทั้งสองบัดนี้ปนเปื้อนมลพิษ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเลยออกประกาศห้ามใช้น้ำในบ่อธรรมชาติสำหรับดื่มหรือหุงข้าวต้มแกง ส่วนน้ำใช้หากฝืนใช้อาจทำให้เกิดอาการคันตามเนื้อตัว และเป็นผดผื่นเรื้อรังได้
ต่อมาสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเลย และโรงพยาบาลอำเภอวังสะพุง ได้สุ่มตรวจเลือดชาวบ้านใน 6 หมู่บ้านรอบเหมือง พบปริมาณไซยาไนด์ สารหนู และปรอท ในเลือดสูงกว่ามาตรฐานหลายราย นอกจากนี้ ยังได้ตรวจน้ำประปาพบโลหะหนักคือสารหนู ปรอท แมงกานีส และแคดเมี่ยม ในระบบประปาบาดาล จึงออกประกาศเตือนห้ามใช้และดื่มน้ำประปาบาดาล ห้ามเก็บผัก หาปลา หอย หรือสัตว์น้ำในห้วยมาเป็นอาหาร อีกทั้งเมื่อปลายเดือนตุลาคมปีที่ผ่านมา เกิดเหตุการณ์คันเขื่อนบ่อเก็บกากแร่ในเหมืองซึ่งตั้องอยู่บนภูเขาสูงแตก ส่งผลให้น้ำจากเหมืองไหลลงสู่เรือกสวนไร่นา เหตุเหล่านี้ได้จุดชนวนการต่อต้านเหมืองทองคำของประชาชนใน 6 หมู่บ้านรอบเหมืองซึ่งรวมตัวกันในนาม "กลุ่มฅนรักษ์บ้านเกิด" ให้เข้มข้นและกว้างขวางขึ้น
ทว่าการเคลื่อนไหวใดๆ ในเงามืดไม่น่าไว้วางใจอีกต่อไป หลังเกิดเหตุกองกำลังชายชุดดำสวมไอ้โม่งคลุมใบหน้าบุกเข้าจับตัวชาวบ้าน 30 คนเป็นตัวประกัน ยิงปืนข่มขู่ตั้งแต่เวลาสี่ทุ่มของคืนวันที่ 15 พฤษาคม 2557 จนกระทั่งตีสี่ของวันถัดไป แต่ไม่มีเจ้าหน้าที่ตำรวจเข้าระงับเหตุ แม้จะแจ้งความไปหลายครั้ง
ทองคำได้ก่อความขัดแย้งเกลียดชังในหลายระดับและเรื้อรังมาเรื่อยๆ ฝ่ายชุมชนอาศัยสิทธิตามรัฐธรรมนูญในการร่วมอนุรักษ์และใช้ประโยชน์ทรัพยากรอันเป็นสิทธิส่วนร่วม ขณะที่ฝ่ายเจ้าของเหมืองแร่อ้างสิทธิอันมั่นคงตามกฎหมายแร่ในฐานะผู้ได้รับสัมปทานที่จ่ายค่าภาคหลวงและผลประโยชน์พิเศษหลายประการแก่รัฐและเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง
จังหวัดเลยเป็นเมืองแห่งทะเลภูเขา ทัศนียภาพงดงาม เป็นแหล่งท่องเที่ยวยอดนิยมของอีสาน แต่อีกด้านหนึ่งนอกจากเหมืองทองคำแล้ว ในจังหวัดเลยได้มีการอนุญาตประทานบัตรทำเหมืองแร่แล้ว 48 แปลง รวมพื้นที่ 6,753 ไร่ และกำลังยื่นขอประทานบัตรทำเหมืองอีก 276 แปลง รวมพื้นที่ 74,690 ไร่ มีทั้งทองคำ ทองแดง ถ่านหิน เหล็ก หินก่อสร้าง แบไรต์ และอื่นๆ ในจำนวนนี้มีพื้นที่ยื่นขอทำเหมืองทองแดง 15,000 ไร่ ที่ภูหินเหล็กไฟ ครอบคลุมพื้นที่ 3 ตำบล ในเขตอำเภอเมืองเลย
กลุ่มฅนรักษ์บ้านเกิดนับเป็นกลุ่มประชาชนที่กุมข้อมูลเรื่องเหมืองในจังหวัดเลยและจังหวัดใกล้เคียงมากที่สุด การเคลื่อนไหวคัดค้านการต่ออายุใบอนุญาตหรือขยายเหมืองอย่างต่อเนื่องย่อมกระเทือนกลุ่มอำนาจที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจเหมืองแร่ ดังนั้นเหตุผลความรุนแรงในชุมชนจึงอาจไม่ใช่เพียงเรื่องขนแร่เท่านั้น
คำบรรยายภาพ : ที่แหล่งแร่ทองคำเขาพนมพา จังหวัดพิจิตร นักขุดทองใช้ “เลียง” ร่อนแยกดินออกจากเกร็ดทองคำ ด้วยวิธีโบราณดั้งเดิม ที่ผ่านมามีนักแสวงโชคจำนวนไม่น้อยต้องสังเวยชีวิตใต้ขุมเหมืองแห่งนี้
คำบรรยายภาพ : ฝูงค้างคาวเรือนแสนบินกรูออกจากถ้ำหินปูนแห่งหนึ่ง ไม่ไกลจากพื้นที่เหมืองทองคำแห่งใหม่ที่กำลัง จะเกิดขึ้นในจังหวัดพิษณุโลก นักอนุรักษ์กังวลว่าแรงสั่นสะเทือนจากการระเบิดเหมืองอาจทำลายอาณาจักร ค้างคาวแห่งนี้ลง
คำบรรยายภาพ : เหงื่อท่วมร่างขณะฟาดค้อนปอนด์กระแทกหินบนเขาพนมพา จังหวัดพิจิตร เขารับจ้างขุดดิน แลกกับค่าจ้างกระสอบละไม่กี่บาท ขณะที่ก่อนหน้านี้ เขาต้องเสียภรรยาไปจากอุบัติเหตุหลุมเหมืองถล่ม
คำบรรยายภาพ : เจ้าหน้าที่ประจำเหมืองถ่านหินแม่เมาะ จังหวัดลำปางเร่งขุดสำรวจชั้นดินเพื่อตรวจสอบและหาทางป้องกัน การพังทลายรอบหลุมเหมืองขนาดใหญ่ ขณะที่กระทรวงพลังงานยังคงยืนยันใช้ถ่านหินผลิตไฟฟ้าต่อไป และฝ่ายคัดค้านระบุว่า พบผู้เจ็บป่วยจากมลพิษถ่านหินแล้วหลายพันคน
คำบรรยายภาพ : ที่เหมืองถ่านหินแม่เมาะ จังหวัดลำปาง ซึ่งเป็นแหล่งถ่านหินขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศ เครื่องจักร และรถบรรทุกขนาดใหญ่เร่งงานยามบ่าย ขณะที่นักสิ่งแวดล้อมทั่วโลกชี้ว่า ถ่านหินเป็นแหล่งพลังงาน ที่ก่อทั้งมลพิษทางอากาศและปล่อยคาร์บอนสู่ชั้นบรรยากาศ
คำบรรยายภาพ : ผืนป่าอุดมในเขตอุทยานแห่งชาติดอยจง บ้านแม่ถอด จังหวัดลำปาง มีแหล่งสินแร่เหล็กชั้นเลิศซุกซ่อนอยู่ กลุ่มชาวบ้านรอบผืนป่าต่อสู้เรียกร้องจนสามารถระงับแผนการทำเหมืองลงได้อย่างน้อยก็ในตอนนี้
คำบรรยายภาพ : เด็กนาเกลือบ้านดุงวิ่งเล่นไปตามถุงบรรจุเกลือที่เรียงรายอยู่บนพื้นที่แอ่งเกลือสกลนคร ที่ผ่านมาการสูบน้ำเค็มปริมาณมหาศาลขึ้นมาจากใต้ดินทำให้เกิดหลุมยุบหลายแห่ง ขณะที่ขุมทรัพย์แร่โปแตสซึ่งนอนสงบนิ่งลึกลงไปใต้ดินกำลังเป็นที่หมายตาของกลุ่มทุนขนาดใหญ่
คำบรรยายภาพ : แรงงานหญิงชาวพม่าอุ้มลูกลงอาบน้ำในห้วยแม่ตาวยามเย็นโดยอาจรู้เท่าไม่ถึงการณ์ว่า น้ำที่ใช้อาบกินอยู่นั้นอาจปนเปื้อนสารแคดเมี่ยมจากการทำเหมืองแร่สังกะสี
คำบรรยายภาพ : ขณะที่ชาวบ้านในที่ราบลุ่มลำห้วยแม่ตาว จังหวัดตาก ต้องขวัญผวาหลังมีการยืนยันพบการ ปนเปื้อนสารแคดเมี่ยมจากการขุดภูเขาทำเหมืองทองแดงและสังกะสีบริเวณต้นน้ำมาหลายปี จนชาวบ้าน บางส่วนไม่กล้าบริโภคปลาจากลำห้วย
คำบรรยายภาพ : นักศึกษากลุ่มดาวดินเข้าช่วยชาวบ้านนาหนองบง จังหวัดเลย ประท้วงเวทีรับฟังความคิดเห็นเพื่อขอขยายเขต เหมืองทองคำของเอกชนซึ่งพวกเขาเชื่อว่า ก่อให้เกิดมลพิษปนเปื้อนในแหล่งน้ำและไร่นา
คำบรรยายภาพ : บนยอดเขาสูงในจังหวัดระนอง น้ำในลำธารกลายเป็นสีโคลนขุ่นจากการขุดเปิดหน้าดินของเหมืองดินขาว แห่งหนึ่ง
คำบรรยายภาพ : แท่งดีบุกทอประกายราวกับทองคำในห้องเก็บของโรงถลุงแร่ในจังหวัดภูเก็ต ในยุคที่การขุดแร่ปิดตัวลง และต้องนำเข้าวัตถุดิบจากต่างประเทศ ว่ากันว่าในยุคทองของเหมืองแร่ภูเก็ตนั้น เม็ดเงินสะพัดมากยิ่ง กว่าเมืองหลวงกรุงเทพฯ เสียอีก
คำบรรยายภาพ : เด็กๆ ลูกหลานชาวภูเก็ตปีนป่ายไปตามอนุสรณ์สถานที่สร้างขึ้นเพื่อรำลึกถึงยุคทองแห่งการทำเหมืองในภูเก็ต ซึ่งทุกวันนี้เหลือเพียงอดีต หลังชาวภูเก็ตตัดสินใจเลือกแล้วว่า พวกเขาอยากเก็บบ้านเกิดเมืองนอนแห่งนี้ให้เป็น แหล่งท่องเที่ยว แต่สำหรับผู้คนอีกมากมาย การทำเหมืองแร่อาจเป็นเรื่องราวที่น่าจดจำ พอๆกับเป็นบทเรียนที่ ยากจะลืมเลือน
คำบรรยายภาพ : เบื้องหลังดวงตาสีฟ้าราวอัญมณีของหญิงชาวกะเหรี่ยงนาม “มะอ่องเส็ง” คือโลกอันมืดมิด หลังสารตะกั่วจาก เหมืองแร่ที่ปนเปื้อนในลำห้วยคลิตี้และสะสมอยู่ในเนื้อเยื่อของสัตว์น้ำจำพวกกุ้งหอยปูปลา เข้าทำลายระบบ ประสาทการมองเห็น
-----------
credit : nationalgeographic
-----------
ss ร่วมใส่ใจสิ่งแวดล้อม (และ 18+)
: 0 ใบ
: 0 ใบ
My Locker